HARPUT ULU CAMİ

Harput’ta eski Cami Kebir Mahallesi’nde 200 metrekarelik bir alan üzerine kurulan Harput Ulu Cami’nin yapım tarihi kesin olarak bilinmese de, duvarında yer alan ve vergiyle ilgili bir ferman olan kitabede 1156-1157 tarihlerinde Harput hükümdarı Fahrettin Karaaslan tarafından yaptırıldığı kabul edilmektedir. Harput Ulu Cami, Anadolu’daki en eski Türk camilerdendir.

Halen ibadete açık olan caminin minaresi hafif sağ tarafa eğik konumdadır. Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen bilgilerle, Caminin minaresinin 3 ile 7 derece arasında değişen eğikliği ile Pisa Kulesi’nden daha eğik bir açıyla temellendirildiği belirlenmiştir. Caminin, abanoz ağacından kündekârî tekniğiyle yapılan ve Kazvinli İsmâil oğlu Ebû Saîd’in eseri olan 582 (1186) tarihli minberi bugün Harput Kurşunlu (Sâre Hatun) Cami’nde bulunmaktadır. Kalın silindirik gövdeli tuğla minaresi de enine bölümlenmiş süslemeleriyle, Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Irak bölgesinde XII-XIII. yüzyıllarda yapılan Selçuklu dönemi minarelerinin öncüsü durumundadır.

Harput Ulu Cami’nin içi, iç avlu, son cemaat yeri ve iç cami olmak üzere üç kısımdan meydana gelmiştir. Dikdörtgen planlı duvarları moloz taştan, kubbe kemerleri ve minaresi ise tuğladan inşa edilen caminin iki kapısı vardır.

Kurşunlu Cami’ne nakledilen ve halen bu camide kullanılmakta olan Harput Ulu Cami’nin meşhur dış minberi, tahta oymacılık sanatı açısından oldukça önemli bir eserdir.