8 KÖŞELİ ŞAPKA

Bir Alman çocuk şarkısı vardır, adı “Mein Hut, der hat 3 Ecken” … Yani Türkçesi: “Şapkamın 3 köşesi var.”. Eğer şapkaların tümünün yuvarlak olduğunu zannediyorsanız, tamamen yanılıyorsunuz. Çünkü kişinin tarzıyla doğrudan doğruya alakalı olan şapkaların binbir çeşidi bulunuyor. Bazıları yuvarlak, bazıları ise köşeli.

Gakgoşlar diyarı Elazığ’ın şapkaları ise 8 köşeli... Kasketlerin köşeli olarak üretilmesi, ne yazık ki ölmeye yüz tutmuş bir gelenek. Eskiden şehirde 8 köşeli şapka yapan 20’ye yakın usta varken günümüzde ise bu sayı sadece 3’e düşmüş durumda. 8 Köşeli Şapka eskiden Elazığlıların gündelik giyiminin bir parçası iken; bugün artık ağırlıklı olarak kenti ziyaret edenlerin satın aldığı, hatta bazı iş adamları tarafından topluca satın alınıp promosyon olarak dağıtılan bir hediyelik eşyaya dönüşmüş durumda.

Tamamen el üretimi olarak hazırlanan şapkanın sekizgen görünümünün; Selçuklu mimarisinde ve taş işçiliğinde sık sık karşımıza çıkan 8 köşeli motiflerle bir ilişkisinin olduğu tahmin ediliyor. Hatta bazı araştırmacılar, sekiz köşe şapkanın Selçuklu sanatındaki motiflerden esinlendiğini belirtmekteler.

Geleneksel 8 köşe şapkalara ilginin azalmasıyla unutulmaya yüz tutan mesleğin kentteki son 4 temsilcisi arasında Fethi Yentur da bulunuyor.  Bu köklü geleneği yaşatmaya çalışan ustalardan bir tanesi olan Fethi Yentur’un, Elazığ Çarşısı’nda “Elazığ Şapka Atölyesi” isminde küçük bir dükkanı bulunuyor. Renk renk ve beden beden 8 köşeli şapkalarla dolu dükkana giriş yaptığınızda bu geleneği yakından hissetmeye başlıyorsunuz. Çocuk yaşta babasından öğrendiği şapkacılık mesleğini 64 yıldır sürdüren ancak geleneğin yavaş yavaş kaybolmasından ötürü yetiştirecek çırak bulamamaktan yakınan Fethi Bey, dükkanını ziyaret edenlere her fırsatta 8 Köşeli Şapka’nın hikayesini anlatıyor ve şapkanın her bir köşesinin Elazığ insanının bir özelliğini simgelediğini belirtiyor: yiğitlik, dürüstlük, çalışkanlık, mertlik, alçakgönüllülük, cömertlik, doğruluk ve misafirperverlik.

1 şapkanın üretilmesi yaklaşık 3 saat sürdüğü için günde ancak en fazla 8 şapka üretebilen Fethi Usta, satılan şapkaların yaklaşık %20’nin hemşerileri tarafından satın alındığını söylüyor. Geri kalan %80’i ise şehir dışından gelenler tarafından talep ediliyor. Yani halen bu Elazığlı olmamasına rağmen bu şapka türünü ve geleneğini bilen insan sayısı mevcut.

Yine Fethi Ustanın anlattığına göre 1 metrelik bir kumaştan yaklaşık 6 adet şapka çıkıyor ama kumaş olarak sadece top kumaş almıyor. Takım elbise üreticilerinin üretimden artan kıymetli parça kumaşlarını da alıp işleyerek, kumaşları son santimine kadar ince dokunuşlarla değerlendiriyor.

Bir nevi nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan 8 köşeli şapkalarını internetten sipariş vererek de satın alabilir ve bir geleneğin hayata tutunmasına destek olabilirsiniz. Ama en iyisi Elazığ’ a gelip Fethi Yentür’ un ve üretime devam eden diğer ustaların dükkanlarını bulup kendisiyle keyifli bir söyleşi yaptıktan sonra; bedeni kafanıza, deseni gönlünüze uyan bir 8 Köşeli Şapkayı Malatya Çarşı’ ndan satın almanız.