PERTEK KALESİ

Gölde Bir Ada, Adada Bir Kale

Pertek ilçesi idari olarak Tunceli'ye bağlı olmakla beraber, kültürel ve etnik olarak daha çok Elazığ'ın bir parçasıdır. Pertek sözcüğünün kökeni ile ilgili birçok rivayet var. Birincisi, Moğolca “karakuş” anlamına gelen "per-teng" kelimesinden türemiş olması. Bir diğer rivayet ise Ermenice "kalecik" anlamına gelen "pertag" kelimesinden gelmesi. Yine rivayete göre Pertek Kalesi’ nde eskiden tunçtan bir karakuş heykeli varmış ama Halid Bin Velid şehri ele geçirince bu heykeli yıktırmış.

Bu bölgede Cilalı Taş Devri’nden itibaren yerleşim izlerine rastlanıyor. M.Ö. 2000’lerde bölge, Hitit Kralları’nın hakimiyetindeymiş. Hititlerden sonra Asur egemenliğine giren bölge, “Sophane” adıyla anılmaya başlanmış. Daha sonra M.Ö. 8. yüzyılda bölgede Urartu hakimiyeti görülmüştür. Pertek Kalesi’nin ilk olarak bu dönemde inşa edildiği tahmin ediliyor. Daha sonra ise sırasıyla M. Ö. 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu, M. Ö. 4. yüzyılda Makedon Kralı Büyük İskender ve Kapadokya Krallığı’nın bölgede hakimiyeti görülmüştür. Ardından Selevkoslar'ın Romalılar'a mağlup olmasından sonra bu bölgede Ermeni Satrapları’nın hakimiyeti söz konusu olmuştur. Bölge, M.Ö. 55 yılında kesin olarak Roma hakimiyetine girmiş ve Roma'nın bölünmesinden sonra yerleşim Bizans topraklarında kalmış.

Daha sonrasında Pertek civarında Sasani, Emevi ve Abbasi hakimiyetleri görülmüş. İlerleyen dönemlerde Selçuklular ve Karakoyunlular gibi devletlerin ticaret merkezi haline gelen Pertek, bu özelliğini Osmanlılar Dönemi’nde de sürdürmüş. 1916 yılında Tunceli vilayeti kurulunca Pertek, Tunceli'nin ilçesi durumuna gelmiş. 1937 yılında ise ilçe, diğer birkaç ilçe ile birlikte Elazığ'dan yönetilmeye başlanmış. Tunceli'nin tekrar il olarak düzenlenmesi sonrasında Pertek, 1947'de tekrar Tunceli ilinin bir ilçesi durumuna gelmiş.

Selçuklular Dönemi’nde Mengüç Bey ve akrabaları tarafından yönetilen Pertek'te, bu döneme ait çeşitli birkaç yapı mevcut. Bunun dışında ilçede, Kanuni Sultan Süleyman zamanında Pertek'e “Bey” olarak atanan Sungur Bey tarafından 1577 yılında yaptırılmış Sungur Bey Cami ve Murat Irmağı kıyısında 1570 yılında inşa edilen Çelebi Ağa Cami bulunmakta.

Elazığ ve Pertek arasında her gün yarım saat ara ile hizmet veren feribotlar mevcut. Burada yolcular hem zamandan tasarruf ediyor hem suyunda ortasında bulunan Pertek Kalesi’ni izliyor. Ayrıca yolcuların çaylarını yudumlarken martılara simit atması ile oluşan görüntüler, İstanbul ve İzmir’deki deniz yolculuklarını aratmıyor. 

İlçenin en etkileyici yapısı ise, baraj gölü inşa edildikten sonra gölün ortasındaki bir adanın tepesinde kalan Pertek Kalesi. İç içe iki surdan oluşan kalede, surlar arasında eski yapıların kalıntıları ve bir sarnıç bulunmakta. Bugün kalenin bulunduğu yer, aslında eski Pertek kentinin de olduğu yerdir.